آیین نامه ارزیابی درونی در گروههای آموزشی دانشگاهها و گروههای پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری " ار.د.گ "
مقدمه:
با توجه به هدفها و سیاست های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور ارتقای کیفیت نظام آموزش عالی و فراهم آوردن بستر و شرایط لازم برای مشارکت هرچه بیشتر اعضای هیأت علمی و محققان در بهبود کیفیت آموزشی، پژوهشی و عرضه خدمات تخصصی در جهت توسعه کشور، ارزیابی درونی در گروههای آموزشی/ پژوهشی، که بعد از این به اختصار« ار.د.گ» نامیده میشود در گروههای آموزشی / پژوهشی منتخب با همکاری سازمان سنجش آموزش کشور اجرا میشود چنانچه ار.د.گ در گروههای آموزشی یک رشته در دانشگاههای کشور یا گروههای پژوهشی مؤسسات پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناروی انجام شود، زمینه مناسب برای انجام ارزیابی بیرونی و سپس اعتبار سنجی فراهم خواهد شد .
ماده 1- تعاریف
1- دانشگاه: کلیه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دولتی- غیر دولتی تابع ضوابط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری .
2- سازمان: سازمان سنجش آموزش کشور.
3- گروه آموزشی: کوچکترین واحد سازمانی آموزش عالی است که در یک رشته تخصصی برای آموزش، پژوهش و عرضه خدمات تخصصی تشکیل میشود .
4- گروه پژوهشی : کوچکترین زیر مجموعه یک واحد پژوهشی .
5- گروه: در این آیین نامه به اختصار به گروههای آموزشی و پژوهشی اطلاق میشود.
6- هیأت علمی: اعضای هیأت علمی پیمانی، رسمی آزمایشی، رسمی قطعی، تمام وقت گروه .
7- واحدهای پژوهشی : به کلیه سازمان های پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که شامل گروه پژوهشی ، پژوهشکده و مؤسسه پژوهشی اطلاق میشود .
8- شماد: شورای مرکزی ارزیابی درونی
ماده 2- اهداف و راهبردها
الف) اهداف:
1- ارتقای کیفیت نظام آموزش عالی
2- دستیابی به تصویری روشن و واقعی از فعالیتهای علمی دانشگاه یا مؤسسه پژوهشی
3- یاری دادن به خود تنظیمی امور نظام دانشگاهی و واحدهای پژوهشی
4- آشکار کردن جنبه های مختلف کیفیت
5- مشارکت اعضای هیأت علمی در ارتقای کیفیت آموزشی و پژوهشی و عرضه خدمات تخصصی
ب) راهبردها
1- اشاعه فرهنگ خود ارزیابی ( ارزشیابی ) در نظام آموزش عالی
2- مشارکت اعضای هیأت علمی و دانشجویان در امر ارزیابی
3- انجام ارزیابی درونی به عنوان یک فرایند مستمر و دائمی
4- نگرش به ارزیابی درونی به عنوان یک فعالیت علمی و پژوهشی
ماده 3- سطح ارزیابی درونی
ارزیابی درونی در سطح گروه در حیطه کلیه وظایف آموزشی ، پژوهشی و ارائه خدمات تخصصی انجام میشود. با اجرای ارزیابی درونی در این سطح وضعیت و کیفیت عوامل تشکیل دهندة گروه ها تصویر میگردد.
سپس چگونگی بهبود کیفیت آنها با توجه به قوتها ، ضعفها، فرصتها و عوامل بازدارنده، برنامه ریزی میشود. در مراحل بعدی، ارزیابی درونی در سطح دانشکده ، دانشگاه برای گروههای آموزشی و در سطح مرکز ، پژوهشکده، موسسه یا پژوهشگاه برای گروههای پژوهشی طبق ضوابط جداگانه میتواند به عمل آید.
تبصره: ارزیابی درونی در سطح گروه آموزشی در مقاطع مختلف تحصیلی انجام میگردد.
ماده 4- عوامل مورد ارزیابی، ملاکها و نشانگرهای آنها
گروه ها به منظور ارزیابی درونی جهت تصویر و سنجش کیفیت بایستی مجموعه عوامل، ملاک ها و نشانگرها را متناسب با رسالت و اهداف خود تهیه و تدوین نمایند .
تبصره1- مجموعة جامعی از عوامل، ملاک ها و نشانگرها توسط گروه ارزشیابی سازمان تهیه و تدوین شده است که گروه ها با توجه به رسالت، اهداف و نظرات اعضای هیأت علمی میتوانند نسبت به انتخاب از این مجموعه اقدام نمایند .
تبصره2- گروهها می توانند برحسب مورد عوامل، ملاکها و نشانگرهایی را به مجموعه عوامل، ملاکها و نشانگرهای پیشنهادی اضافه نمایند . این امر با همکاری اعضای هیأت علمی گروه انجام میشود .
ماده 5 – داوطلب اجرای ارزیابی درونی
الف – هر گروه آموزشی دانشگاهی که تعداد اعضای هیأت علمی آن پنج نفر یا بیشتر باشد میتواند برای انجام ارزیابی درونی داوطلب شود . برای این منظور مدیر گروه آموزشی موضوع را در جلسه شورای گروه مطرح میکند صورتجلسه داوطلبی گروه برای ارزیابی درونی با تأیید دانشکدة ذیربط، از طریق اداره کل نظارت و ارزیابی به سازمان ارسال میشود .
ب – هر گروه پژوهشی که تعداد اعضای هیأت علمی آن سه نفر یا بیشتر باشد میتواند برای انجام ارزیابی درونی داوطلب شود . برای این منظور مدیر گروه پژوهشی موضوع را در جلسه شورای گروه مطرح میکند و صورتجلسه داوطلبی گروه برای ارزیابی درونی از طریق رییس واحد پژوهشی ذیربط به سازمان ارسال میشود .
ماده 6- مراحل اجرای ارزیابی درونی
الف) مراحل اجرای ار.د.گ با همکاری اعضای هیأت علمی انجام میشود . از میان اعضای هیأت علمی گروه، یک کمیته سه تا پنج نفری مسئولیت اصلی اجرای ارزیابی درونی و تدوین گزارش نهایی را بر عهده میگیرند .
تبصره: مدیر گروه با توافق جمعی نسبت به انتخاب اعضای کمیته اقدام میکند و طی نامه های جداگانه مسئولیت آنان را در ارزیابی مذکور مشخص میکند .
ب) کمیته ارزیابی درونی در اولین نشست، نسبت به تعیین ملاکها و نشان ها و عوامل مورد ارزیابی و تدوین جدول زمان بندی و تعیین مهت زمانی، طبق پیشنهادهای ارائه شده توسط سازمان، اقدام می کند سپس انجام گامهای بعدی را طبق برنامه زمانی مصوب خود به عمل میآورد .
ج) در انجام ارزیابی درونی، میتوانند از همکاری کارشناسان سازمان بهرهمند شوند .
د) سازمان به منظور آشنایی بیشتر با گروهها در صورت نیاز اقدام به برگزاری کارگاههای آموزشی خواهد نمود .
ماده 7: پیگیری اجرای ارزیابی درونی
الف ) براساس داده های گردآوری شده و تحلیل آنها، کمیته ارزیابی درونی نسبت به وضعیت و کیفیت مجموعه عوامل مورد تصویب گروه قضاوت به عمل میآورد و پیش نویس گزارش مقدماتی ارزیابی درونی را، طبق چارچوب پیشنهادی تدوین می کند .
ب) پیش نویس گزارش مقدماتی میان اعضای هیأت علمی توزیع میشود و از آنان درخواست میگردد که نسبت به بهبود کیفیت گروه برای حرکت از وضعیت موجود به سوی وضعیت مطلوب ( که در هدفهای تدوین شده مورد نظر آشکار شده است) پیشنهادهای خود را عرضه کنند . این پیشنهاد باید شامل سطوح، گروه دانشکده/ دانشگاه/ واحدپژوهشی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشد .
ج) کمیته ارزیابی درونی با جمع آوری پیشنهادهای عرضه شده از طریق هیأت علمی گروه، طی جلسهای با حضور آنان و مسئولان مربوطه پیشنهادهای دریافتی را مورد بحث قرار می دهد . براین اساس، کمیته ارزیابی به جمع بندی پیشنهادها و نظرات ارائه شده پرداخته و برای بهبود کیفیت گروه، پیشنهادهای عرضه شده در سطوح یاد شده را تنظیم میکنند . این پیشنهادها تشکیل دهنده سیاست های اجرایی است که در هریک از سطوح یاد شده برای بهبود کیفیت از طرف اعضای گروه توصیه شده است .
ماده 8- پیگیری اجرای ارزیابی درونی
الف) دانشکده، دانشگاه و واحد پژوهشی ذیربط که ار.د.گ در آن اجرا شده است، متعهد میشود با توجه به امکانات و منابع موجود در اجرای پیشنهادهای عرضه شده کوشش لازم را به عمل آورد .
ب) سازمان با دریافت نسخه ای از گزارش ارزیابی درونی نسبت به انعکاس پیشنهادهای مربوط، به کمیته« شماد» اقدام نموده و پیگیری لازم را برای اجرای پیشنهادی تصویب شده در سطح وزارت متبوع به عمل آورد .
ماده 9- شورای مرکزی ارزیابی درونی
به منظور سیاستگذاری لازم برای بهبود گروهها و پیگیری نتایج ار.د.گ« کمیته شماد» در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل میشود .
الف) ترکیب اعضا:
1- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ( رییس کمیته)
2- رییس سازمان (نایب رییس)
3- معاونان آموزشی و پژوهشی و فناوری وزارت
4- معاون تحقیقات و ارزشیابی آموزشی سازمان
5- شش نفر از استادان صاحب نظر به پیشنهاد رییس سازمان و حکم وزیر علوم، تحقیقات و فناوری(ترجیحاً سه نفر از روسای دانشگاهها)
تبصره: دبیرخانه کمیته شماد در سازمان تشکیل میشود .
ب) وظایف شورای مرکزی ارزیابی درونی :
شماد با تشکیل جلسات منظم، اطاعات مربوط به فرایند و چگونگی اجرای ار.د.گ را مورد بررسی قرار می دهد . بر این اساس نسبت به گسترش ار.د.گ در دانشکدهها/ دانشگاهها و واحدهای پژوهشی تصمیم گیری مینماید . همچنین نسبت به تدوین سیاست های اجرایی لازم برای پیگیری پیشنهادهای مربوط به گزارش های نهایی ار.د.گ اقدام مناسب به عمل میآورد . بدین منظور شماد میتواند قسمتی از وظایف خود را به کمیته های کارشناسی واگذار کند.
ماده 10- استفاده از نتایج ارزیابی درونی
الف) نتایج گزارش نهایی ار.د.گ اختصاصی تلقی شده و بنابراین گزارش نهایی به عنوان سندی غیر قابل انتشار نگهداری میشود . نتایج این گزارش صرفاً برای بهبود وضعیت و کیفیت فعالیت های گروهها/ دانشکده/ دانشگاه/ واحد پژوهشی و نظام آموزشی عالی مورد استفاده قرار می گیرد.
ب) دادههای کلی مربوط به فعالیت های گروه میتواند در یک پایگاه اطلاعاتی اختصاصی منظم شود . برای این منظور سازمان همکاری لازم را با گروه دانشکده/ دانشگاه/ واحد پژوهشی گروه به عمل میآورد .
ماده 11- منابع مالی
برای اجرای ار.د.گ گروه های داوطلب میتواند با تدوین طرح تحقیقاتی تمایل خود را از طریق دانشگاه/ واحد پژوهشی به سازمان اعلام نماید . سازمان میتواند بخشی از بودجه ارزیابی درونی را تأمین کند . برای این منظور قرارداد انجام ارزیابی درونی میان دانشگاه/ واحد پژوهشی و سازمان منعقد خواهد شد.
ماده 12- این آیین نامه در 12 ماده و 5 تبصره در تاریخ 5/5/82 به تصویب وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رسید و از این تاریخ به مدت یک سال تحصیلی به صورت آزمایشی قابل اجرا است . در پایان این مدت براساس پیشنهادات دریافت شده از گروههای مجری در صورت لزوم، نسبت به آن تجدید نظر خواهد شد .