.
همزمان با روز بزرگداشت سعدی نشست تخصصی «هویت در نگاه سعدی» از سلسله نشست‌های جشنواره علمی و فرهنگی هویت دوشنبه اول اردیبهشت در سالن تصویر و رسانه سازمان مرکزی دانشگاه پیام‌نور برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دکتر امین ناجی، رئیس دانشگاه پیام نور در این نشست ضمن خواندن ابیاتی از سعدی گفت:
بیان سعدی درس عدل و داد و حکمرانی است. سعدی مجموعه فرهنگی را در پیوستار گذشته ایران به دست ما رسانده است و ما وظیفه داریم این فرهنگ را در عمل و کلام نگه داریم و به آیندگان برسانیم. پیوستگی و مانایی این فرهنگ به انسانی بودن آن است.
دکتر عبدالمجید ارفعی، پیشکسوت تاریخ و متخصص زبان‌های باستانی، از سخنرانان ویژه این نشست گفت: سعدی از ستارگان ادب فارسی به شمار می‌رود. بهترین هویتی که می‌توانیم به سعدی بدهیم، زبان فارسی است. فارسی زبان هویت ایرانی است. البته حافظ، سعدی و… همه لهجه‌ای دارند که به زبان من و شما نزدیک است، اما به زبان معیار فارسی، آثار خویش را برجای گذاشته‌اند.
این پیشکسوت تاریخ افزود: چیزی که ما را بیش از هر چیز دیگری به هم پیوند می‌دهد، زبان ماست. امیدوارم بزرگداشت چنین روزهایی برای فردوسی، سعدی، انوری، خاقانی و… ادامه پیدا کند.
دکتراحمد مسجدجامعی، قائم مقام مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، دیگر سخنران این نشست با اشاره به اینکه بحث هویت‌بخشی مفصل و طولانی است، اظهار کرد: زبان در طول زمان آثاری تولید می‌کند که ادبیات می‌شود و سعدی بیشترین نقش را در گسترش زبان فارسی داشته است.
وی افزود: آثار سعدی قبل از ورود صنعت چاپ به ایران در ۲۵ صفحه در کلکته به چاپ رسیده و جنبه آموزشی داشته است. این موضوع نشان می دهد که زبان مهم‌ترین مولفه هویت است. زمانی که صنعت چاپ به ایران آمد، ابتدا جهادیه از سوی قائم مقام فراهانی به چاپ رسید و چاپ دوم جهادیه نیز ظرف یک سال انجام شد و سپس بلافاصله گلستان سعدی به چاپ رسید که بیانگراعتبار بالای سعدی است.
قائم مقام مرکز دائره المعارف اسلامی در ادامه گفت: بنیان زبان فارسی با فردوسی است و سعدی ادامة فردوسی است. نگرش سعدی با توجه به زمان خویش با ملاحظاتی روبرو است. محور نگاه فردوسی خرد و داد بوده است. در نظام فکری فردوسی و تشیع، نظام منهای خرد معنی ندارد، ملاک عقل است. به شاهنامه خردنامه نیز می‌گوییم. شاهنامه دادنامه نیز هست. سعدی با تاریخ ایران کهن آشنا بوده و مکرر از آن بیان می‌کند. ملاک سعدی نیز داد است. سعدی اصرار می‌ورزد که اگر فرمانروا می‌خواهد بماند، رعیت باید بماند و در این نقطه است که فردوسی و سعدی به یکدیگر می‌رسند. به نظر می‌رسد که شاهنامه کتاب بالینی سعدی بوده است.
دکتر مسجدجامعی بیان کرد: از مجموع سخنانم دو نتیجه می‌گیرم؛ نتیجه نخست اینکه سعدی با تاریخ کهن آشنا بوده است زیرا دائم به گذشته ارجاع می‌دهد. در جایی به صورت مستقیم و در جایی دیگر به صورت غیرمستقیم گفته است. نتیجه دیگر اینکه سعدی در بیان پیشینیان گرفتار نشده است. او خوبی و بدی انوشیروان را بیان می‌کند و همچنین به مسئله داد و خرد به طور مفصل می‌پردازد.
دکتر زارع، معاون فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه پیام نورگفت: هویت، واژه ی روان‌شناختی است که در پاسخ به اینکه «من کیستم»، می‌آید. اگر بخواهیم مهم‌ترین عنصر ملی را بررسی کنیم، هویت جایگاه رفیعی دارد. عناصر هویت‌بخش هر کشور متعدد است که زبان، گویش، باورهای مذهبی و تاریخ از مظاهر هویت هر کشور هستند.
وی افزود: اکنون مشاهده می‌کنیم که در عرصه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برخی از کشورها درصدد تصاحب عناصر هویت‌بخش کشورهای دیگر هستند، اما کشور ما از گذشته تاکنون عناصر هویت‌بخشی منحصر به خود را دارد.
سپس دکتر مریدی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه پیام نور اظهارکرد: بی‌گمان سعدی یکی از بزرگترین سخن‌سرایان است که بسیاری را به ستایش واداشته است. گستردگی و تنوع آثار سعدی و چیره‌دستی او در میدان‌های سخن نام او را در سراسر دنیا گسترانیده و بسیاری را به پیروی از او واداشته است.
در بخش دیگری از این نشست؛ دکتر گرجی، رئیس دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه دانشگاه پیام نور گفت: زبان پارسی روشنگر است. ما در مجموعه تاریخ ادبیات برخی بزرگان را داریم که هم شاعرند و هم نثر می‌نویسند. حافظ فقط شعر سروده است اما سعدی هم در حوزه نثر و هم در حوزه شعر استاد است و اثبات کرد که استاد سخن است.
دکترگرجی افزود: فردوسی، انوری، سعدی به عنوان پیامبران حوزه شعر و ادبیات مشهور شده‌اند. نگاه ادبای ما به شعر دو گونه است، کسانی شعر را در حد عناصر ادبی می‌شناختند و در مقابل کسانی دیگر به شعر به عنوان وحی نگاه می‌کردند. اگر اول اردیبهشت روز سعدی نامیده شده است، باید سعدی را از این منظر ببینیم که چه کمکی می‌تواند به هویت ما بکند. هویت در تاریخ ادبیات از مناظر گوناگون قابل بحث است. سعدی به مدارا و خویشتن‌داری تاکید دارد و در ۱۸ باب بیان می‌کند که چگونه زندگی کنیم.
دکتر زندی، زبان شناس و رئیس پژوهشکده آموزش باز و از دور دانشگاه پیام نور نیز در این نشست به موضوع «احیای هویت ملی در آثار سعدی با تاکید بر نام‌شناسی اجتماعی» پرداخت و گفت: سعدی فردی جهانی است که پیام‌های فراتر از مسائل ملی هم ارائه کرده است. نامگذاری کنشی انسانی است. یک کنش زبانی که یکی از پایه‌های آن هویت است.
دکتر زندی بیان کرد: زبان دری که فرازبان است نقش زبان میانجی را در بین همه ایرانیان ایفا می‌کند. شاعران ایران اشعارشان را به زبان معیار گفتند و زبان فارسی به صورت طبیعی رشد کرد و عنصر وحدت ملی شد. فردوسی و سعدی اسامی ایرانی را به کار بردند. فردوسی نام‌هایی همچون جمشید، منوچهر و ایرج را در شاهنامه آورده است و سعدی علاوه بر این نام‌ها، نام‌های تاریخی را هم می‌آورد. سعدی همچنین در ادامه کار فردوسی نام‌های اسطوره‌ای را نیز در آثارش آورده است. بعد از سعدی و در دوره شیعی معاصر باز نام‌های تاریخی و باستانی کمرنگ شدند. در دوره مشروطیت بحث باستان‌گرایی دوباره مطرح شد و نام‌های ایرانی دوباره زنده شد.
وی گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دوباره تعادل از بین رفت. تا سال ۶۵ نام‌های اسلامی زیاد شد و از دهه ۶۰ به بعد دوباره نام‌های ایرانی رواج پیدا کرد. اکنون مردم به انتخاب نام‌های ترکیبی روی آورده‌اند، یعنی مردم می‌خواهند هویت ایرانی-اسلامی را با هم داشته باشند. اما بر اساس تحقیقی که به تازگی انجام شده است، مشخص شد که ۷۷ درصد از بانوان نام خویش را تغییر داده‌اند و از اسامی اسلامی و ملی به نام‌های فراملی روی آورده‌اند که این نشان دهنده یک نوع گسست نسل‌هاست.