اِسفَرایـِن شهری است در شمال غربی استان خراسان شمالی . این شهر مرکز شهرستان اسفراین است. این شهرستان از جنوب و جنوب غربی با شهرستان سبزوار، از شرق با قوچان و سبزوار و از غرب با بجنورد و شیروان همسایه است. ارتفاع شهرستان اسفراین از سطح دریا در بلندترین نقاط قله شاه جهان ۳۰۳۲ متر و در پست ترین نقطه حدود هزار متر می‌باشد. اسفراین جزو اولین مراکز جمعیتی است که اقوام آریایی پس از ورود به ایران درآن سکنی گزیدند. شهر اسفراین با اینکه در طول تاریخ صدمات فراوانی متحمل شده است، لیکن با تلاش و همت مردم به توسعه قابل توجهی دست یافته است و در حال حاضر یکی از شهرهای آباد استان خراسان شمالی به شمار می آید. اسفراین دارای نقاط تاریخی فراوانی می‌باشد و بیش از ۲۵ بقعه از بزرگان و امام زادگان در این شهرستان وجود دارد. همچنین این شهر مشاهیر فراوانی را در خود پرورش داده است. ابو عوانه، ابو حامد، شیخ محمد رشیدالدین، شیخ جمال الدین احمد ذاکر گوریانی اسفراینی، احمدبن ابی طاهر اسفراینی، شیخ محمد رشیدالدین، رضی الدین علی لالای اسفراینی و ابو عباس فضل بن احد اسفراینی از جمله این بزرگان هستند. آب و هوای اسفراین معتدل است و منابع تاریخی نیز بر این نکته تاکید دارند. از مهمترین جاذبه های تاریخی این شهرستان مجموعه عظیم «شهر تاریخی اسفراین» می باشد.

کهن دژ اسفراین که به شهر بلقیس معروف شده در ۳ کیلومتری جنوب شرقی شهر اسفراین کنونی واقع شده است. وسعت این شهر کهن در حدود ۱۳۰ هکتار و  ارگ (کهن دژ) آن حدود ۵ هکتار است. این شهر براساس اسلوب معماری ساسانی ، شامل سه بخش کهندژ، ربض و شارستان می باشد و مهمترین مصالح بکار رفته در آن خشت و گل است. بخش های مهم شهر شامل کهندژ ، شارستان، خندق ، حصار دور شهر و یخچالها است و همچنین  در داخل مسجد، مقبره شیخ آذری وراسته بازاری وجود داشته که در تصویر هوایی که در سال ۱۹۳۷ توسط پرفسور اشمیت گرفته شده است به خوبی قابل مشاهده هستند. کهندژ ۲۹ برج به ارتفاع حدود ۱۱ متر دارد و دروازه اصلی آن در شمال شرقی واقع شده است. این مجموعه تاریخی را می توان جزو عظیم ترین میراث هایی خشتی ایران تلقی کرد که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده معروف ابریشم قرار داشته است. این شاهراه تجاری در ادوار مختلف از رونق زیادی برخوردار بوده است. این شهر برای آخرین بار در دوره صفویه متروک شده و شهر اسفراین به محل کنونی خود در ۳ کیلومتری شمال آن منتقل شده است.

شهرستان اسفراین با رودهای جاری و چشمه های جوشان از جاذبه های طبیعی فراوانی برای گردشگران برخوردار است. رودخانه ها، چشمه ها و آبشارها از جمله مهم ترین جاذبه های گردشگری طبیعی این شهر به شمار می روند و در بین طبیعت دوستان، از جایگاه ویژه ای برخوردار است . شهرستان اسفراین با آب و هوای مناسب بهاری و جاذبه های تاریخی، مذهبی و گردشگری ناب، همواره جذابیت خاصی برای علاقه مندان به حوزه های گردشگری داشته است.

روستای هدف گردشگری رویین، با معماری پلکانی، شبیه ماسوله، از معروفترین جاذبه های گردشگری شهرستان اسفراین است که در یکی از درههای دامنه جنوبی آلاداغ قرار گرفته است. این روستا در ۲۷ کیلومتری شمال اسفراین دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی است که آب فراوان آن را پررونق ساخته به طوری که در هیچ فصلی از سال این روستای گردشگرپسند از محصولات باغی بی بهره نیست. وجود قلل و ارتفاعات کوهستانی، رودخانه دایمی و درختان چنار قدیمی چهره این روستای ماسوله ای را منحصربه فرد ساخته است. پلکانی بودن خانه های این روستا با بافت قدیمی آن و واقع شدن در درهای نسبتا تند در میانه ارتفاعات سربه فلک کشیده آلاداغ،  اسفراین٬ شهر شکوفه های سیب٬ با رودها و چشمه های جوشان چشم انتظار گردشگران نوروزی  زیبایی مسحور کننده ای به این روستا داده تا جایی که سال گذشته بافت تاریخی این روستا، به عنوان نخستین روستای دارای بافت ارزشمند تاریخی، در ردیف ثبت در فهرست آثار ملی قرار گرفت. منطقه گردشگری رویین به روستای شکوفه های سیب نیز معروف است و کوچه های پیچ در پیچ آن، نمای قدیمی خانه ها و شیب کوچه به کوچه روستا از مشخصات بارز این منطقه است که نظر هر تازه واردی را به خود جلب میکند.

اسفراین را به حق می توان مهمترین شهر صنعتی شمال شرق کشور نام نهاد، وجود مجموعه صنعتی اسفراین و کارخانه لوله گستر از ارزشمندترین مراکز صنعتی این شهرستان است. شرکت لوله گستر اسفراین به عنوان تنها تولید کننده لوله های فولادی بدون درز در منطقه می باشد که در استان خراسان شمالی در شهر اسفراین و در مجاورت مجتمع صنعتی اسفراین واقع گردیده است، مجاورت این کارخانه با مجتمع صنعتی اسفراین یکی از نقاط قوت محسوب گردیده است چراکه مجتمع صنعتی اسفراین به عنوان تنها تولید کننده شمشهای فولادی و سوپرآلیاژی در کشور می باشد. تعداد صنایع موجود شهرستان اسفراین ۵۶ واحد بوده و این شهرستان را در مسیر پیشرفت و ترقی قرار داده است.

اسفراین از مهمترین شهرهای شمال شرق کشور است که در روند صنعتی شدن و پیشرفت، گامهای مستحکمی برداشته است. تاسیس مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی در این شهرستان در چند سال اخیر روند رشد و پیشرفت در اسفراین را چند برابر کرده است. علم و فن آوری در کنار صنعت و تمدن قطعا می تواند موجبات شکوفایی را رقم بزند. بر این اساس می توانیم اسفراین را سرزمین فرهنگ و صنعت بنامیم.