.

 پس از برگزاری پیش آزمون سفیران سلامت دانشجویی در دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد 40 نفر از دانشجویان رشته های روانشناسی ، زیست شناسی و اعضای هلال احمر به عنوان سفیر سلامت دانشجویی دوره های آموزشی توجیهی خود را طی یک همایش دو روزه با شش مدرس مجرب از دانشگاه، شبکه بهداشت و درمان و هلال احمر در زمینه های ایدز، تغذیه، پیشگیری از مخاطرات طبیعی، بهداشت روان، اعتیاد، ورزش و تندرستی آغاز کردند تا پس از طی دوره های لازم به عنوان سفیر سلامت دانشجویی فعالیت خود را در دانشگاه آغاز کنند.

     در روز اول همایش موضوعات ایدز، تغذیه و پیشگیری از مخاطرات طبیعی بررسی شد.

دکتر مرجان مشکاتی سخنران مبحث ایدز در مورد این بیماری و راههای شناسایی و پیشگیری آن گفت: وقتی شما به عنوان مربی آموزشی و سفیر سلامت در مورد اچ آی وی می خواهید صحبت کنید اولین قدم دادن اطلاعات به نحوی است که نگرش افراد در مورد اچ آی وی عوض شود و آن را به عنوان یک بیماری بشناسند، راه های انتقال و پیشگیری آن را بدانند، تا در نهایت منتهی بشود به تغییر عملکرد، تا از رفتارهایی که منتهی به بیماری اچ آی وی می شود دور شوند و اگر رفتاری داشتند که آنها را در معرض خطر ابتلا به اج آی وی قرار می دهد بدانند که چه کاری انجام دهند که مبتلا نشوند و اگر هم مبتلا شدند بدانند که به کجا مراجعه کنند. پس شما به عنوان سفیر سلامت کاری که باید انجام دهید این است که علاوه بر بالا بردن اطلاعات باید روی نگرش افراد هم کار کنید. اچ آی وی به عنوان یک بیماری عفونی واگیردار هست که می تواند قابل کنترل باشد اگر زود شناسایی شود. اچ آی وی با ایدز تفاوت دارد اچ آی وی عفونت ناشی از ویروس اچ آی وی است ولی ایدز بیماری است، یعنی اینکه همه افراد اچ آی وی مثبت، ایدز نمی گیرند. ایدز مرحله نهایی اچ آی وی است. یعنی اگر یک نفردرمان نشود و تحت مراقبت قرار نگیرد مبتلا به ایدز می شود. نشان دادن این تفاوت اولین گامی است که شما باید بردارید. اچ آی وی را می توانیم بگوییم بیماری مزمن است و شبیه یک بیماری غیر واگیر است یعنی یک بیماری که می تواند کنترل شود ولی درمان ندارد مثل دیابت. ویروس اچ آی وی ویروسی است که در گلبول سفید زندگی می کند یعنی اگر خارج از بدن موجود زنده قرار بگیرد سریع از بین می رود . زنها بیشتر در معرض ابتلا به ویروس اچ آی وی هستند یعنی انتقال ویروس از مرد آلوده بیشتر صورت می پذیرد. زن ها تا 3 برابر بیشتر از مردها به ویروس اچ آی وی مبتلا می شوند. یک بیماری عفونی یا از طریق علایم و یا از طریق آزمایش تشخیص داده می شود. در مورد اچ آی وی از علایم و از ظاهر فرد نمی توانیم پی به وجود بیماری ببریم. تشخیص اچ ای وی فقط با آزمایش خون امکان پذیر است.

     سخنران دوم این همایش خانم اسماعیلی کارشناس تغذیه از شبکه بهداشت و درمان بود که بحث خود را در مورد خود مراقبتی در تغذیه شروع کرد و گفت: تغذیه رابطه کاملا مستقیم با سلامتی و بیماری دارد یعنی اگر یک سری از مواد غذایی به بدن ما کم برسد یا اصلا نرسد صد در صد مبتلا به بیماریهای خاصی می شویم در یک هرم غذایی قسمت پایین هرم مربوط به نان و غلات است بیشترین تامین انرژی روزانه بدن ما بابت نان و غلاتی است که دریافت می کنیم. سعی کنید عادات غذایی اشتباهتان را درست کنید. درصد زیادی از بیماریهای ما در اثر عادات غذایی غلط و تغذیه ناصحیح است. در گروه نان باید از نان هایی استفاده شود که پخت صحیح دارند و نان های سبوس دار و فاقد مواد نگه دارنده و آرد سفید مثل نان های فانتزی.

     بی ام آی ، سبک زندگی ، عادت غذایی ، ژن و محیطی که داریم ، همه در رژیم غذایی ما تاثیر می گذارد. بنابراین ما اگر بخواهیم یک رژیم غذایی فوق العاده صحیح داشته باشیم اول باید قد و وزن خود را اندازه گیری کنیم و بی ام آی خود را به دست بیاوریم یعنی وزن تقسیم بر مجذور قد اگر عدد به دست آمده بالای 25 بود یعنی ما دارای اضافه وزن هستیم و اگر بالای سی بود یعنی  ما چاق هستیم، که توسط مشاورین تغذیه می توانیم برنامه متناسب تغذیه را دریافت کنیم و دنبال اعمال پر خطر مثل خام گیاه خواری و گرفتن رژیمهای غذایی غیر علمی نباشیم زیرا اگر ما در عرض یک ماه بیشتر از 5/2 کیلو گرم وزن کم کنیم مشکلاتی برای بدن ایجاد می شود، سوخت و ساز بدن ما و غذای سلولهای بدن ما از همه انواع مواد غذایی باید باشد . اگر گرسنگی های طولانی مدت به بدن بدهیم یا وعده غذایی شام را حذف کنیم خطر ابتلای به کبد چرب را افزایش می دهیم. خیلی از بیماریهای داخلی به علت شوک های تغذیه ای است که به بدن خود وارد می کنیم. تنوع مواد غذایی در امر تغذیه فوق العاده مهم است.

سبزیجات و میوه جات دومین ماده غذایی هرم تغذیه است که خانم اسماعیلی در مورد آن گفت: سبزیجات دارای ویتامین ها و املاح هست و برای گوارش بسیار خوب است. سبزیجات سرشار از فیبرند و از یبوست که مادر بیماریها ست جلوگیری می کند. وقتی ما از سبزیجات در رژیم غذایی خود استفاده می کنیم سطح آنتی اکسیدان در خون ما بالا می رود و سیستم ایمنی بدن بالا می رود.

اسماعیلی همچنین در مورد لبنیات گفت در لبنیات هر چه چربی کمتر باشد کلسیم بیشتر و جذب بهتری دارد.

گروه بعدی مواد غذایی موجود در هرم غذایی گوشت ها هستند در مورد این گروه خانم اسماعیلی اشاره کرد که ساختمان بسیاری از سلولهای ما نیاز به پروتئین دارد ما با توجه به نیاز بدن به پروتئین هر روز باید در سبد غذایی خود گوشت را قرار دهیم اما متنوع. تخم مرغ نیز منبع غنی پروتئین و ویتامین دی است.

     کارشناس تغذیه شبکه بهداشت و درمان نجف آباد  با 4 نتیجه گیری بحث خود را به پایان برد 1- باید همه گروه های مواد غذایی در سبد غذایی استفاده شود 2- تنوع رعایت شود 3- تعادل رعایت شود 4- از فست فودها و نوشابه ها استفاده نکنید و اگر استفاده کردید فرصت سم زدایی به کبد خود از طریق تغذیه صحیح بدهید .

آقای نعمتی کارشناس ارشد مخاطرات طبیعی آخرین سخنران این روز همایش سفیران سلامت بود که بحث خود را با یکی از مسائلی که مردم زیاد با آن مواجه می شوند یعنی حوادث جاده ای شروع کرد و گفت: 90 درصد حوادث جاده ای ناشی از عدم آموزش صحیح در بین مردم است. آموزش امداد و نجات ضروری است تا بتوانیم حتی در زندگی شخصی خود از آن بهره لازم را ببریم و باید این فرهنگ را نهادینه کنیم که اگر آموزش امداد را ندیده ایم در مواقعی که حادثه ای رخ می دهد اقدامی نکنیم که منجر به ایجاد حوادث بعدی بشود و منتظر نیروهای آموزش دیده امدادی باشیم.

     اگر نیروی امدادی که سر صحنه حوادث حاضر می شود کار امدادی را بر اساس آموزشهای لازم انجام دهد هیچ گاه سرو کار مصدوم به بیمارستان و اتاق عمل نمی رسد.

    نعمتی در تعریف از حادثه گفت : حادثه یک رویداد غیر منتظره است که باعث آسیب می شود. در تعریف حادثه سه مطلب مهم وجود دارد ناگهانی بودن، غیر منتظره بودن و خارج ازفرآینده برنامه ریزی بودن .همچنین حوادث به سه دسته عمدی ، غیر عمدی و طبیعی تقسیم بندی می شود همچنین در حوادث سه مرحله را باید مد نظر داشت: مرحله پیش از وقوع، موقع وقوع و پس از وقوع.

نعمتی پس از توضیحات کامل و همراه مثال برای هر یک از مراحل حادثه مبحث خود را با تاکید بر رعایت نکات ایمنی، ضرورت حداقل آموزش امداد و شناخت نقاط ایمی محیطهایی که با آن ارتباط داریم به پایان برد.

در دومین روز از همایش سفیران سلامت سه موضوع بهداشت روان، اعتیاد و ورزش و تندرستی مورد بررسی و بحث قرار گرفت.

دکتر پروین جمشیدیان سخنان خود را در مورد بهداشت روان اینگونه آغاز کرد که:  درد های جسمانی علایم هشدار دهنده دارند اما سلامت روان بسیار پیچیده بوده و علایم نبود سلامت روان می توانند بسیار خفیف باشند .

ایشان در ادامه در تعریف سلامت روان 5 شاخص را برای سلامت روان برشمرد که نشان دهنده سلامت هر فرد از

لحاظ روان است: 1-ارتباطی سالم با دیگران بدور از خودخواهی و آرام2- تصمیم گیری صحیح در تمام مسایل زندگی از جزیی تا کلی 3-سازگاری با محیط و تغییرات شرایط 4-احساس رضایت دورنی نسبت به تمام ویژگی های فردی 5-پیدا کردن معنای زندگی و هدف از آن در هر برهه از زندگی.

دکتر جمشیدیان عدم وجود هر کدام از این شاخص های به معنای نقص در سلامت روان دانست و ادامه داد علل زیستی مانند عوامل ارثی و ژنتیکی که منجر به بیماری هایی مثل وسواس یا اضطراب می شوند از جمله علل زیستی است.

از دیگر عوامل که ایشان نام بردند عوامل روانی اجتماعی بود که شامل خود فرد و باورهای او و جامعه می شود مثل فقر و بیکاری که می تواند ایجاد افسردگی کند. یا در خانواده ای که اعضا به همدیگر اهمیت نمیدهند و یا قوانین سختی حاکم است که منجر به ایجاد سرخوردگی و یاس و ناامیدی می شوند. رنج شخصی فرد ناشی از مشکلاتش می تواند بر اطرافیانش تاثیر گذار باشد. این مسایل منجر به کاهش عملکرد فردی می شود که فرد وظایف روزانه خود را هم نمی تواند انجام دهد.

دکتر جمشیدیان در ادامه گفت:علایم اصلی اختلال در سلامت روان شامل موارد زیر هستند: احساس درماندگی و ناامیدی، عجز در وظایف روزانه، پرخاشگری، انزوا و .... هستند که اگر در ابتدا درمان نشوند منجر به بروز مشکلات شدیدتر می شود.

ایشان همچنین اختلالات دوران نوجوانی و جوانی را به شرح زیر تقسیم کردند:

1-    اختلال هویت : فرد در پیدا کردن معنا و هدف زندگی دچار مشکل است و شناختی از ویژگی های خود ندارد و نمی تواند برنامه ریزی برای آینده داشته باشد. بهترین راه برای غلبه بر این اختلال شناخت خود و کسب تجربه است.

2-    افسردگی یا سرماخوردگی روانی شامل علایمی مثل غم، اندوه و ناامیدی نسبت به آینده و لذت نبردن از برنامه های قبلی است. گوشه گیری و احساس خستگی، انزوا و عدم تمرکز از علایم افسردگی است. احساس بی ارزشی و گناه و هر چه که عزت نفس را پایین می آورد. فکر خودکشی از علایم افسردگی شدید است.عوامل خطر ساز افسردگی:تاریخچه خانوادگی و پیشینه منفی نامناسب که با مهارت های شخصی قابل اصلاح است. ورزش، شرکت در فعالیت های خوشایند و شرکت در همایش های مثبت و تقویت درونی یعنی مقایسه کارکرد فرد با قبل و بعد از خود به کاهش این دسته از عوامل خطرساز افسردگی کمک می کند. افکار خودکشی نیز خطرناک است و ممکن است در نهایت منجر به اقدام به خودکشی توسط فرد شود که نباید نادیده گرفته شوند.

3-    اضطراب : در بیشتر موارد اضطراب و افسردگی در کنار هم هستند که علایم متفاوتی دارند. افسردگی شدید منجر به کاهش عملکرد شخصی می شود اما اضطراب بر خلاف افسردگی منجر به تحریک سیستم سمپاتیک و افزایش تعریق و تپش قلب می شود. اضطراب در حالات مختلف ممکن است رخ دهد. شدت اضطراب باعث اختلال در فرآیند شناختی می شود و ممکن است حواس پرتی به همراه داشته باشد. سطحی از اضطراب برای زندگی و حرکت رو به جلو لازم است.  برای غلبه بر اضراب خفیف تکنیک های رها سازی، آرام سازی و تنفس عمیق موثر خواهد بود.

4-    خشم :

خشم در حد رنجش خفیف برای سلامتی مفید است چرا که می تواند فرد را نسبت به حقش آگاه کرده و او را در احقاق حق خود یاری نماید، اما نباید دربروز خشم افراط کرد. در حالت بروز خشم باید ارزیابی درستی از شرایط پیش آمده داشت تا بتوان از بروز رفتارهای خطرناک پیش گیری کرد.

دکتر جمشیدیان در پایان سخنان خود به این نکته مهم اشاره کرد که: در درمان اختلالات روانشناختی اگر خودمراقبتی منجر به درمان نشود، مراجعه به فرد متخصص الزامی است که درمان های این گونه بیماری ها دارویی و غیر دارویی است. باورهای غلطی در مورد درمان های دارویی وجود دارد از قبیل اعتیادآوری و وابستگی مدام به این داروها که صحیح نبوده و پس از مدتی زیر نظر روانپزشک خاتمه می یابند. درمان های غیر دارویی با عنوان روان درمانی شناخته می شوندگونه ای از درمان های غیر دارویی هم درمان های حمایتی است که در غالب گروه درمانی تعریف می شوند که افراد سعی در کمک به همدیگر دارند.

دومین سخنران روز دوم همایش سفیران سلامت دکتر حمید کاظمی عضو هیئت علمی و مسئول دفتر مشاوره دانشگاه پیام نور بود که موضوع اعتیاد را مورد بررسی قرار داد و ضمن تبریک هفته بهداشت روان و اشاره به این نکته که هدف برگزاری این جلسات در گام اول دانش افزایی نسبت به مسایل مختلف است که افراد در حیطه خانواده خود بتوانند بهداشت روان را ارتقا دهند و با آموزش مهارت های مختلف سطح سلامت در جامعه را بهبود بخشند گفت : در دهه اخیر وابستگی فرد به مواد را اعتیاد   می نامند. وابستگی چه از نظر جسمی، عاطفی و یا رفتاری قابل بررسی است. در گذار از مرحله جسمی و عاطفی به رفتاری فرد دنبال مواد می گردد و ارتباط خود را با توزیع کننده های مختلف ایجاد کرده و یا خود به دنبال تولید مواد می رود تا جایی که پس از یک سال مصرف در شناخت مواد مصرفی خود دانش گسترده ای کسب می کند.سیر مصرف فرد از الگوی کنجکاوی آغاز  شده، با الگوی تفننی ادامه پیدا کرده و منجر به الگوی مصرف دایمی می شود. در مرحله کنجکاوی فرد در هر حال آزمایش است و در این مرحله بهترین زمان پیشگیری و کنترل اعتیاد است چرا که فرد مدام در حال استفاده از مواد مختلف برای پیدا کردن بهترین ماده سازگار با بدن خود است و چنانچه ماده خاصی را دوست داشته باشد از الگوی کنجکاوی به الگوی تفننی تبدیل می شود. در مرحله مصرف دایم اعتیاد به شکل کامل خود رسیده که در صورت نرسیدن مواد فرد دچار علایمی مثل لرزش بدن، آبریزش بینی و.... حالتی به نام خماری می شود. فرد معتاد دو علامت خاص را هر روز نشان می دهد: تحمل و ترک.

     فرد معتاد به دلیل رسیدن به سرخوشی موقت مواد را مصرف می کند که پس از مدتی دیگر با مصرف اندازه مشخصی به آن حالت نشئگی نمی رسد و باید میزان مصرف را افزایش دهد که این مرحله را سندرم تحمل نامگذاری کرده اند. اگر پس از شش تا هشت ساعت مواد به فرد نرسد بدن علایمی را از خود نشان می دهد که به آن سندرم ترک گفته می شود.

     مواد پس از مصرف بر روی دستگاه مرکزی شامل مغز و نخاع تاثیر می گذارد که اصطلاح روان گردان نیز برای مواد مخدر استفاده می شود.مواد رونگردان دارای ریشه طبیعی و یا مصنوعی هستند.

عضو هیات علمی مرکز نجف آباد در ادامه انواع مواد مخدر را به شرح زیر تقسیم کرد:

-الکل: چنانچه زیر 20 درصد باشد انواع شراب ها- 20 تا 40 درصد در ویسکی و ودکا و در نهایت برای نوشیدنی های بادرصد بالاتر از 50 که به عرق مشهور هستند و بدترین نوع نوشیدنی الکل سفید با درصد 90 خلوص.

مصرف کنندگان حرفه ای به دنبال دوز بالای الکل هستند. مقدار کم الکل سیستم اعصاب را تحریک کرده و منجر به افزایش انرژی، میل جنسی و توانایی در برقرای ارتباط کلامی می شود. با افزایش دوز مصرف فرد  سیستم اعصاب کند شده و فرد دچار کرختی عضلات و بیحالی می شود. بیشترین ماده ای که در سطح جهان مصرف می شود.

 2- کند کننده ها (مادی که باعث کند شدن سیستم اعصاب مرکزی می شوند)

کند کننده ترین ماده تریاک  با منشاء طبیعی است که مشتقاتی مانند شیره و سوخته تریاک است.

پس از آن مورفین و هرویین  هستند. نوع جدید از این دسته کراک ایرانی  است که از کریستال فشرده شده هرویین است. کراک اثر هزاران برابر قوی تر از تریاک است که فرد مصرف کننده درد های جزیی را درک نمی کند.

 3- مواد تحریک کننده سیستم اعصاب مرکزی

منجر به افزایش سطح انرژی می شوند. نوع طبیعی آن ها کوکائین است که از کوک تولید می شود. نوع شیمیایی آن ها شیشه، آمفتامین ها و متاآمفتامین ها است.

 4- توهم زاها

این دسته از مواد وابستگی بدنی ایجاد نمی کنند. مانند حشیش، ماری جوانا، گل، نخ، دستمال مرطوب، اکستازی، LSD       که از نوعی قارچ تولید می شود. توهم اختلالی ادراکی است که به ادراک بعد و عمق می دهد یعنی مثلاً اگر فردی در حال رانندگی با سرعت 80 کیلومتر احساس می کند با سرعت 300 کیلومتر در حال حرکت است. در این حالت در کورتکس مغز شلیک عصبی با شدت زیاد اتفاق میفتد. مصرف مداوم به این گونه مواد بین شش ماه تا سه سال منجر به کاهش حجم سلول های کورتکس مغز می شود. در سه دسته مواد قبلی استدلال های فرد بسیار منطقی هستند اما در این دسته استدلال فرد بسیار کودکانه است. وابستگیگ این گونه مواد صرفاً روانی است.  ترک موادی که وابستگی جسمانی ندارند بسیار سخت تر خواهد بود. امرزوه  یکی از شایعترین موادی که دوز مصرف بالایی دارد گل با منشا گیاه شاهدانه است.

 5- مجموعه داروهای شیمیایی که کاربرد پزشکی داشته و سوء مصرف دارند.

داروهای روانپزشکی مانند دیازپام، زاناکس، کلردیازپوکساید و ترامادول بارزترین نمونه سوءمصرف دارویی هستند.

میزان مصرف و نوع مواد مخدر هم روی ظاهر فرد تاثیر دارند. تریاک فرد را شاداب تر نشان می دهد. کراک ایرانی و شیشه هم باعث تخریب ظاهر فرد می شوند. مواد مخدر روی عملکرد جنسی هم تاثیر دارند. الکل در میزان کم، تریاک، محرک ها باعث افزایش توان و میل جنسی شده اما در مصرف طولانی اختلال جدی در روابط جنسی ایجاد می کنند.

     تریاک و مشتقات آن و محرک ها منجر به بهبود روابط اجتماعی فرد می شوند. در پارتی ها محرک ها و توهم زاها مصرف می شوند.

     از خطرناکترین مواد موجود امروزی کروکودیل است که منجر به سبز شدن رنگ پوست است و همانند شیشه پوسته ریزی به همراه خواهد داشت، نام دیگر ماده دزومورفین است که در کشور روسیه تولید می شود.

دکتر کاظمی در ادامه در ارتباط با آمار اعتیاد در ایران وجهانگفت: بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در سال 2015 در کل دنیا 264 میلیون نفر و یا از هر 20 نفر در دنیا یک نفر وابستگی به مواد دارد ولی آمار واقعی چیزی نزدیک به 390 میلیون نفر است. بیشترین سن مصرف 15 تا 39 سال است. میزان شیوع در ایران بین 1.7 تا 2.8 درصد است. بر اساس آمار رسمی   نزدیک 2.5 میلیون نفر در ایران معتاد هستند.

مسئول دفتر مشاوره در ادامه اشاره کرد:     الگوی مصرف از کشیدن و استنشاقی به سمت تزریق در حال تغییر است که سریعترین حالت جذب مواد است و منجر به شیوع بیماری هاییی مثل هپاتیت و ایدز می شود. با شیوع مواد صنعتی جرایم پیچیده تر هم رخ می دهد که حتی توسط خود مجرم قابل پذیرش نیست. مصرف گل در حال افزایش است.

     اولین قانون منع مصرف مخدر در ایران در سال 1290 به تصویب رسیده و اولین قانون منع واردات در سال 1301 به اجرا درآمده است. 1307 قانون انحصار دولتی تولید و توزیع مواد مخدر تصویب می شود. 1326 منع مصرف مواد مخدر در اماکن عمومی تصویب می شود. 1331 قانون منع تهیه و خرید نوشابه های الکلی تصویب می شود. 1334 منع کشت خشخاش، 1338 قانون تشدید مجازات قاچاقچیان، 1347 اصلاح قوانین قبلی، سال 1348 قانون انفصال از خدمات دولتی معتادان،1376 عدم مجرمیت فرد مصرف کننده تصویب می شود.

دکتر کاظمی در پایان سخنان خود مهارت های ارتباطی ضعیف و توانایی پایین در مقابله با استرس را از جمله عوامل ورود به اعتیاد دانست.

     آخرین سخنران روز دوم همایش سفیران سلامت آقای ابوالفضل گودرزی عضوهیات علمی دانشگاه پیام نور نجف آباد بود با موضوع ورزش و تندرستی.

     گودرزی ضمن تاکید بر وارد کردن ورزش در زندگی روزمره جهت تضمین سلامت ویژگی های ورزش و فعالیتهای بدنی را در 7 مورد بر شمرد و در مورد آنها به تفصیل شرح داد:

1-    لذتبخش بوده و ایجاد انگیزه کننده.

2-    با یک شیب ملایم باعث پیشرفت میگردد. که قابل سنجیدن باشد.

3-    اصل اضافه بار رعایت گردد یعنی هر جلسه نسبت به جلسه قبل کار بیشتری صورت پذیرد.

4-    تداوم داشته باشد و نتیجه در بلند مدت دیده می شود.

5-    تمرین باید اختصاصی باشد یعنی روی هر مورد به صورت تخصصی تمرکز شود. به ویژه تقویت قلب و عروق در صدر تمرین قرار گیرد.

6-    برگشت پذیری منجر به بازگشت به وضعیت جسمی قبل می گردد.

7-    افزایش بار باید پلکانی باشد بدین مفهموم که افزایش بار تداوم داشته باشد تا منجر به تقویت عضلات و یک روند آرام و پایدار باشد.